9 sierpnia przypada liturgiczne wspomnienie św. Teresy Benedykty od Krzyża (Edyty Stein). Życiorys tej świętej to skomplikowana i nieoczywista droga do wiary i Boga, historia poszukiwania prawdy i siebie samej.
Edyta Stein (1891-1942) jest jedną z tych świętych, która budzi zainteresowanie nie tylko wśród katolików. Jej postać inspiruje filozofów, pisarzy, kobiety. Stein imponuje odwagą i niezależnością sądów, a także umiejętnością zmiany poglądów i przyznania się do błędów.
Między religią mojżeszową a ateizmem
Edyta Stein urodziła się 12 października 1891 r. we Wrocławiu jako jedenaste dziecko wierzących Żydów. We wczesnej młodości odeszła jednak od wiary i stała się ateistką. Była niezwykle uzdolniona, w roku 1911 rozpoczęła studia filozoficzne we Wrocławiu, dwa lata później wyjechała do Getyngi, a następnie do Fryburga, gdzie kontynuowała naukę. Zafascynowana wykładami prof. Edmunda Husserla – twórcy fenomenologii, zaczęła pisanie doktoratu.
Po wybuchu I wojny światowej Edyta Stein zgłosiła się do Czerwonego Krzyża, gdzie jako pielęgniarka pomagała zakaźnie chorym. Po półrocznej pracy, zupełnie wyczerpana, została zwolniona ze służby sanitarnej.
W 1915 r. złożyła egzamin państwowy z propedeutyki filozofii, historii i języka niemieckiego. Wykładała te przedmioty w gimnazjum wrocławskim im. Wiktorii. W 1916 r. została asystentką prof. Husserla we Fryburgu. Rok później uzyskała u niego tytuł doktorski. Przyjaźniła się też z uczniami Husserla, między innymi z Romanem Ingardenem. Pod silnym wpływem mistrza i jego szkoły fenomenologicznej, Edyta Stein coraz bardziej poświęcała się filozofii, ucząc się patrzenia na wszystko bez uprzedzeń. Dzięki temu, że w Getyndze spotkała filozfa Maxa Schelera, po raz pierwszy poznała idee katolickie.
Konwersja
Przejście Edyty Stein na katolicyzm dokonywało się stopniowo poprzez rozmowy z katolikami i własne doświadczenia. Wielkie wrażenie zrobiła na niej lektura autobiografii św. Teresy z Avila, która była być może ostatecznie przeważyła o tym, że w roku 1922 Stein przyjęła chrzest, na którym otrzymała imię Teresa.
„Sięgnęłam po jakąś książkę na chybił trafił. Nosiła tytuł: Życie św. Teresy z Avila napisane przez nią samą. Zaczęłam czytać. Urzekła mnie! Czytałam jednym tchem do końca. Gdy ją zamknęłam, powiedziałam sobie: to jest prawda”.
(E. Stein, Autobiografia, (w:) Światłość w ciemności, Kraków 1977, t. 1, s. 203.)
W następnych latach wiara Edyty Stein pogłębiała się: złożyła ona śluby prywatne, wiele czasu poświęcała modlitwie. Równocześnie pracowała wykładając w liceum i seminarium nauczycielskim w Spirze. W 1932 prowadziła wykłady w Instytucie Pedagogiki Naukowej w Monasterze, starała się łączyć naukę z wiarą i tak je przekazywać słuchaczom. Prowadziła bardzo wnikliwe studia nad spuścizną św. Tomasza z Akwinu, starając się objaśnić pewne elementy jego mistyki przy pomocy metody fenomenologicznej. Często była proszona o wygłaszanie odczytów na konferencjach i przy innych różnych okazjach. Prowadziła kursy szkoleniowe, pisała artykuły, wygłaszała wykłady w radio.
Blisko Krzyża
W Monasterze wykładała tylko przez dwa miesiące - gdy władzę przejęli narodowi socjaliści, musiała przenieść się do Kolonii, gdzie 14 października 1933 r. wstąpiła do Karmelu. 15 kwietnia następnego roku otrzymała habit karmelitański. Gorąco pragnęła mieć udział w cierpieniu Chrystusa, dlatego jej jedynym życzeniem przy obłóczynach było: „żeby otrzymać imię zakonne od Krzyża”. Po nowicjacie złożyła śluby zakonne i przyjęła imię Benedykta od Krzyża. Już jako karmelitanka zaczęła pisać swoje ostatnie dzieło teologiczne Wiedza krzyża, które pozostało niedokończone. 21 kwietnia 1938 r. złożyła śluby wieczyste.
W tym czasie narodowy socjalizm objął swoim zasięgiem całe Niemcy. Benedykta, zdając sobie sprawę, że jej żydowskie pochodzenie może stanowić zagrożenie dla klasztoru, przeniosła się do klasztoru Echt w Holandii. 2 sierpnia 1942 r. podczas masowego aresztowania Żydów została zabrana przez gestapo i wysłana do obozu w Westerbork. Następnie, wraz z siostrą Różą, 7 sierpnia trafiła do Auschwitz. Tam 9 sierpnia 1942 roku podzieliła los wielu Żydów - została zagazowana i spalona.
Beatyfikacji Edyty Stein dokonał w Kolonii 1 maja 1987 r. św. Jan Paweł II, kanonizował ją zaś 11 października 1998 roku. Swoim listem apostolskim motu proprio z 1 października 1999 r. ogłosił ją - wraz ze św. Brygidą Szwedzką i św. Katarzyną ze Sieny - patronką Europy.
Najważniejsze dzieła Edyty Stein:
O zagadnieniu wczucia. Rozprawa doktorska (Zum Problem der Einfühlung. Dissertation), Halle 1917. Wyd. polskie: „O zagadnieniu wczucia”. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1988.
Fenomenologia Husserla a filozofia św. Tomasza z Akwinu. Księga pamiątkowa ku czci Husserla (Die Phänomenologie Husserls und die Philosophie des hl. Thomas von Aquin. Jubiläumsausgabe für Husserl), Halle 1929.
Św. Tomasza z Akwinu badania dotyczące zagadnienia prawdy (Des hl. Thomas von Aquino Untersuchungen über die Wahrheit), t. 1-2, Breslau 1931.
Byt skończony a byt wieczny (Endliches und ewiges Sein), 1937, wydane: Freiburg im Breisgau 1950. – Pozycja jest własną przeróbką pracy habilitacyjnej pt. Możność i akt (Potenz und Akt. Habilitationsschrift). Wydanie polskie: Byt skończony a byt wieczny. Immaculata J. Adamska OCD (przekład), Anna Grzegorczyk (przedmowa do wyd. polskiego). Poznań: W drodze, 1995, s. 518. ISBN 83-7033-140-8.
Wiedza Krzyża. Studium o św. Janie od Krzyża (Kreuzeswissenschaft. Studie über Johannes vom Kreuz), niedokończone 1942, nowe niemieckie wydanie: Herder Verlag, Freiburg im Breisgau 2003. Wydanie polskie w przekładzie s. Immakulaty J. Adamskiej OCD i Grzegorza Sowinskiego wyszło 2013 r. w Krakowie w Wydawnictwie Karmelitów Bosych.
Twierdza duchowa (Welt und Person. Beitrag zum christlichen Wahrheitsstreben), Zysk i S-ka, 2006.
Więcej artykułów i informacji o Edycie Stein znajdziesz TUTAJ
TU obejrzysz fotogalerię ze zdjęciami Edyty Stein